Carnaval en de vastentijd

Johanna Schneider ~ Zirkuswelt

 Carnaval

 Zes weken voor Pasen is het Carnaval. En zoals eigenlijk alle jaarfeesten vindt ook Carnaval zijn oorsprong in voorchristelijke tradities. Tegen het eind van de winter, als de angst dat het nooit meer lente zou worden de kop op stak, moesten de boze geesten verdreven worden. De boze geesten die de natuur anders schade zouden kunnen berokkenen. Dit verjagen deden de mensen door zich te verkleden en afschrikwekkende maskers op te zetten, luid lawaai makend met deksels en bellen trokken zij door de velden. 

Al in de bronstijd werd er een soortgelijk feest gevierd, rotstekeningen uit 1600 voor Christus getuigen hiervan. De Grieken, en later de Romeinen, vierden begin maart de Dionysus feesten met straattoneel, veel zang, dans en wijn en natuurlijk kleurrijke optochten. De Romeinen zetten Dionysus op een zegewagen, de zogenaamde 'carrus navalis', wat waarschijnlijk de oorsprong vormt van het woord Carnaval. 

Later, in de middeleeuwen, probeerde de Christelijke kerk Carnaval weer een godsdienstig tintje te geven door het te koppelen aan de vastentijd. Toen werd het in deze tijd van het jaar vooral belangrijk om de eigen demonen in de vorm van slechte eigenschappen en gewoontes kwijt te raken. Om hier uitdrukking aan te geven verkleedden mensen zich en zetten maskers op.Vanaf toen werd Carnaval gevierd op Dikke dinsdag, de avond voor Aswoensdag – het begin van de vastentijd. 

Tegenwoordig duurt het carnavalsfeest drie tot vijf dagen. Het is een laatste kans uit de vaste patronen van alle dag te stappen voor de uiterlijke- en innerlijke zuivering van de vastentijd begint. Door te feesten schudden de carnavalsvierders als het ware hun eigen dorre takken van zich af om zo ruimte te geven aan een frisse nieuwe lente. Tijdens Carnaval is iedereen gelijk; verkleed en van achter een masker kan voor even ontsnapt worden aan de dagelijkse werkelijkheid. Even wordt alles los gelaten, om energie op te doen om de vastentijd in te gaan.

  

Vastentijd

Op Aswoensdag begint, zesenveertig dagen voor Pasen, de vastentijd. Op Aswoensdag kan je in de kerk een askruisje op je voorhoofd krijgen. Dit herinnert aan een middeleeuws boeteritueel, waarbij zondaars die zich bekeerden werden bestrooid met as. De as herinnert mensen er aan dat zij zijn ontstaan uit stof en tot stof zullen wederkeren. Pasen valt elk jaar op de eerste zondag na de eerste volle maan in de lente, dus de vastentijd begint ook elk jaar op een andere datum. In de vastentijd, of veertigdagentijd, wordt veertig dagen gevast: de zondag is een rustdag dus die tellen niet mee voor de vastentijd.

De vastentijd gaat niet alleen om het vasten in voedsel, hoewel mensen er soms wel voor kiezen om in deze periode bijvoorbeeld een sapkuur te volgen om het lichaam te reinigen en te ontdoen van afvalstoffen. Maar de vastentijd gaat ook over het reinigen van huis en geest. Er zijn heel veel manieren om met de vastentijd bezig te zijn. De voorjaarsschoonmaak in je huis bijvoorbeeld, het matigen of stoppen met alcohol of roken, proberen een vervelende gewoonte los te laten of minder social media gebruik.

Mentaal en emotioneel hebben we die reiniging nodig voor onze persoonlijke groei. Als je dan je huis, patronen of je gewoontes hebt opgeruimd, kun je met een schone lei beginnen. Ook wordt er ruimte gemaakt om nieuwe ideeën en plannen die in de winter zijn ontstaan, te laten ontkiemen.

 

Bronnen: 

Leven met het jaar ~ Christiane Kutik

Schipper mag ik overvaren ~ Juul van der Stok

Jaarfeesten ~ Fred Tak

Vastenactie 

Waldorf Inspiration op YouTube

Vogeltjes voeren

Vogels bijvoeren in de winter is naast nuttig ook nog eens heel erg leuk! Als je wat vetbollen in de buurt van je raam hangt kan je eindeloos kijken naar de talloze vogel(tje)s die daar op af komen. En het zelf maken van vogelvoer is heel gemakkelijk en leuk om met kinderen te doen. 

Het liefst liet ik je allemaal mooie foto's zien van smikkelende vogeltjes op alle pindaslingers en vogeltaarten. Helaas is de lens van mijn camera niet geschikt daarvoor en als ik te dichtbij kom vliegen ze weg. Maar reken maar dat de vogeltjes onze snoeperijen in de tuin hebben ontdekt!  

Pindaslinger

 

Met een draadje, scherpe naald en een zak doppinda's 

maak je heel vlot zo'n leuke pindaslinger. 

Knoop het ene uiteinde van het draadje om een doppinda 

en rijg daarna zoveel doppinda's aan dit draadje als je leuk vindt. 

Pas wel op met een scherpe naald: 

de pinda's kunnen lastig zijn om doorheen te prikken 

dus een kindervinger is zo geprikt.

 Dennenappel met pindakaas

 

Zoek een grote dennenappel en zorg dat hij goed droog is. Hoe droger de dennenappel, hoe wijder hij open staat. Bind een touwtje vast aan de bovenkant van de dennenappel. Meng wat vogelpindakaas met wat vogelzaad. Vogelpindakaas is al minder vet dan gewone pindakaas, en door er extra vogelzaad door te mengen wordt het een heel handzaam goedje. Je kunt het nu vrij gemakkelijk met je handen de vogelpindakaas tussen de schubben smeren. Zorg dat hij ruim gevuld is en het spul ook een beetje rondom aan de buitenkant zit. Rol hem nu nog een keer door een laagje vogelzaad. 

Hang hem op ergens aan een tak en geniet van de vogeltjes die komen smikkelen!

Vogeltaart

Voor het maken van een vogeltaart het je in ieder geval frituurvet of kokosolie nodig. En verder vogelzaad, zonnebloempitten en bijvoorbeeld stukjes gedroogd fruit. Ik had nog een appel die niet helemaal fris meer was voor ons, in stukjes er door in de vrieskou is het voor de vogels een lekker hapje.

 In een pan smolt ik het frituurvet. Het hoeft niet heel heet te worden, alleen gesmolten is genoeg. Haal de pan van het vuur, en roer er zoveel vogelvoer door als past. Giet dit mengsel in een taart- of tulbandvorm en laat het geheel hard worden. Ik zette hem buiten in de sneeuw, dat werkt geweldig vlot. 

Als hij klaar is stort je hem uit de vorm, houd de vorm eventueel heel even onder de hete kraan om het loslaten te vergemakkelijken. 

Ik zette de taart zo direct in de sneeuw voor de vogeltjes om van te snoepen. Maar als je deze taart met kleine kinderen maakt is dit natuurlijk het moment om het te versieren! Met schijfjes appel of sinaasappel, extra zonnebloempitten, dennenappels etc maak je er een echte taart van!

Vetbollen

Dit keer maakte ik geen vetbollen, maar het principe hiervan is heel gemakkelijk en lijkt op dat van de vogeltaart. Smelt frituurvet, meng daar vogelzaad doorheen en laat het zover afkoelen dat het 'kneedbaar' is. Vorm er bollen van die je om een touwtje vouwt. Laat de bollen hard worden et voilà. Je kunt het mengsel ook in koekvormpjes gieten die je op bakpapier hebt liggen. Steek er een satéprikker door als het nog niet helemaal hard is, daar kan later een touwtje door.

Ik vulde dit keer een theepotje dat ik nog had staan. Een porseleinen kopje werkt ook heel goed! Bind er een touwtje aan en vul hem met een mengsel van frituurvet en vogelzaad. Vogelpindakaas kan natuurlijk ook! Wel een stokje er in steken zodat de vogeltjes ergens op kunnen staan terwijl ze in de lekkers pikken!

Liederen ~ Carnaval

 De bezem

De bezem, de bezem,

wat doe je er mee, wat doe je er mee?

Je veegt er mee, je veegt er mee

de vloer, de vloer!

  HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

 

Carnaval

 

1. Waarheen trekt die bonte troep? 

Waarom schalt hun luide roep?

Dwergen, reuzen, een prinses,

gaan zij allen mee op weg?

Carnaval vieren wij, 

trekken voort, zij aan zij.

2. Kom, ga mee en blijf niet staan,

iedereen moet verder gaan:
haasjes, vos en dikke beer,

ga op weg en keer niet weer!

3. Waarheen gaat die lange stoet?

Wie zegt dat ik volgen moet?
Waarom trekt ook Mozes mee,

ging hij door de Rode Zee?

4. Draag uw kleding zonder klacht, ieder heeft zijn eigen dracht.
Kom, Geranen, wapen u, Odin's zonen roepen nu!

5. Wat is dan uw reisdoel wel? Waarom klinkt uw roep zo schel?
Griekse helden, een Romein, waarom zou dat schip wel zijn?

6. In dat schip schuilt ons geheim. Wat zal onze toekomst zijn?
Perronik, je krijgt een kans, ga op reis, vind schaal en lans!

 

 HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

 

Tantes blues

M'n tantes bloes

En ik moet je wat vertellen van m'n tante d'r bloes,

die is gekrompen met vier maten dat is niet voor de poes.

't Gebeurde in de wasserette, als je 't nog niet weet,

't is eeuwig zonde, maar 't is logisch

want het water was te heet.

Nu hangtie zielig naast een broekie 

aan een hanger in een hoekie in de kast. Oh, yeah!

Z' heeft een nieuwe installatie maar er is altijd mot.

Moet je horen wat ze uitspookt, man je lacht je kapot.

Ze stopt de pluggen van de boxen in het stopcontact

en verbaast zich telkens dat zo'n ding dan ui elkaar klapt.

Ze heeft een tweede paar verspeeld,

nou komt de derde, kun je lachen, let maar op... Kaboem!

Ja m'n tante is een rare dat staat nu wel vast.

Ze heeft een zoontje die haar auto elke dag bekrast.

Daar zegt ze niets van maar oh wee, wat is er nu gebeurd:

ze heeft die arme jongen gist'ren van de trap gesleurd.

Hij had een vieze mop verteld, 

toen is hij door zijn moe geveld, je staat versteld! Oh, yeah!

  HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

 

 Fietsie foetsie

Bouwen Breeman

Fietse foetsie is mijn fietsie,

ai, waar is mijn fietsie?

Zonder fietsie kan 'k niet fiets-nie

ach, mijn fiets is foetsie!

  

 HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

 

 Waar ik ga, waar ik sta

Stan van Vaerenbergh

Waar ik ga, waar ik sta, 

komt de echo achterna.

Wanneer ik fluit volgt hij luid, 

maar ik lach hem lustig uit. 

Guit!

 

 HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

De echoput

 

Achter het huisje van oma Schut,

woont een echo onderin de put,

maar die echo praat zo raar,

wat hij zegt is toch niet waar.

Luister maar: "Wie zitten daar te huilen?" "Uilen!"

Achter het huisje van oma Vlug,

woont een echo onder de brug,

maar die echo praat zo raar,

wat hij zegt is toch niet waar.

Luister maar: "Wat hebben wij verloren?" "Oren!"

 

Achter het huisje van oma Schuur,

woont een echo tegen de muur,

maar die echo praat zo raar,

wat hij zegt is toch niet waar.

Luister maar: "Wie is mijn broertje Barend?" "Arend!"

 

Achter het huisje van oma Mos,

woont een echo midden in het bos,

maar die echo praat zo raar,

wat hij zegt is toch niet waar.

Luister maar: "Wie passen op de schapen?" "Apen!"

 

Achter het huisje van oma Merg,

woont een echo achter de berg,

maar die echo praat zo raar,

wat hij zegt is toch niet waar.

Luister maar: "Wie is de stoute bengel?" "Engel!"

  

 HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

Calypso

Jan Holdstock

Any time you need a calypso, here is what you must do.

First of all you need a rhythm, so shake a little,
shake a little, shake a little shaker,

and you bang a drum and you sing and strum

and then there's a calypso for you.

 

 HIER is de melodie van dit lied te beluisteren

 

Liedpotpourri

 

 Dit lied staat in Over de stroom en is een bewerking van Madeleine Ingen Housz. 

Het zijn veelal bekende kinderliedjes die toevallig heel goed samen klinken. 

Sneeuwklokje transparant

 

Dit is echt de tijd van de sneeuwklokjes, die kleine witte bloempjes die zelfs in het koudste en guurtse winterweer hoop geven op de lente. Heb je ze niet in je tuin? Dan kan je deze mooie transparant maken en ophangen voor het raam. 

 

Ik maakte deze transparant met een scherp mesje, onze jongste van zeven maakte ook een transparant doormiddel van prikken.

 

 

Wat heb je nodig voor de kinderversie?

Stevig gekleurd karton

Een priknaald en vilten ondermat

Een potlood

Eventueel een voorbeeld (HIER kan je de template vinden die ik gebruikte)

Pritstift

Groen en wit zijdevloeipapier

(Alternatieven hiervoor zijn: vliegerpapier, dun tekenpapier of wc-papier velletjes die van elkaar getrokken zijn en waar nodig groen gekleurd).

Ik legde het voorbeeld op het gekleurdekarton en trok de lijnen met potlood over. Als je een beetje stevig drukt zie je de lijnen terug op het karton. Vervolgens trok ik ze nog eens over met het potlood. Zo had ik een duidelijk plaatje voor de jongste om te prikken. Maar je kan natuurlijk ook zelf een sneeuwklokje tekenen op het karton.

 

De jongste ging enthousiast aan het prikken, hier en daar zaten de lijnen wat dicht bij elkaar dus uiteindelijk hebben ik een beetje geholpen en bijgeknipt hier en daar. Daarna beplakten we de achterkant met groen zijdevloeipapier, ik sneed een rondje weg precies bij de bloem en daar plakten we een rondje wit zijdevloeipapier. Omdraaien maar en klaar is de transparant om voor het raam te zetten of met een plakbandje op te hangen.

Wat heb je nodig voor de grotemensenversie?

Stevig gekleurd karton

Een scherp mesje en een stevige ondergrond waar je op kan snijden.

Een potlood

Een voorbeeld (HIER kan je de template vinden die ik gebruikte)

Pritstift

Groen en wit zijdevloeipapier

(Alternatieven hiervoor zijn: vliegerpapier, dun tekenpapier of wc-papier velletjes die van elkaar getrokken zijn en waar nodig groen gekleurd).

Ik koos er voor om met een speciaal dubbelzijdig pritplakbandje het voorbeeld hier en daar op het karton te plakken en door het papier heen te snijden. Achteraf zou ik toch ook hier het voorbeeld eerst overtrekken op het karton. De snijkant is toch de mooiste kant en nu heb ik een paar minuscule lijmresten op de voorkant zitten. Niet dat je dat ziet als hij met tegenlicht voor het raam hangt, maar toch. Al doende leert men.

Snijd rustig en met een echt scherp mesje, vaak moet je een paar keer over hetzelfde stuk snijden om er helemaal door te komen. Als je alles uitgesneden hebt (haal je de rest van het witte papier weg en) beplak je de achterkant met groen zijdevloeipapier. Ik koos een lichtere kleur dan mijn jongste, en plakte hier en daar een extra laagje zodat het wat donkerder werd. Uiteraard spaarde ik het stuk rond de bloemen uit, daar plakte ik wit zijdevloeipapier. 

 

Let maar niet op onze rommelige wintertuin, we genieten erg van het uitzicht op de twee transparanten! (Simpel met een dubbelzijdig plakbandje op het raam geplakt!).

Maria Lichtmis

"Tussen wortels van de bomen, 

liggen kind'ren stil te dromen.

Moeder aarde houdt de wacht

in de donk're winternacht. 

 

Ontwaakt! Ontwaakt!

Aan 't werk nu lieve kind'ren klein,

want spoedig zal het lente zijn!"

 

In de winterse maanden na Driekoningen kan het lang wachten zijn op die eerste tekenen van échte lente. Op sommige dagen is het prachtig buiten, lekker fris koud met stralende zon en rijp op de takken. Maar op andere dagen is het troosteloos grijs, nat en onbehaaglijk koud. Dan kunnen we wel wat troost gebruiken. Maria Lichtmis is een feest dat die troost kan bieden.

Maria Lichtmis is het laatste lichtfeest waarmee de periode van lichtfeesten, die met Sint Maarten begon, wordt afgesloten. Met Sint Maarten ontsteken we het lichtje in de knol, dan laten we zien dat het licht van buiten afneemt en dat we ons innerlijke licht ontsteken. Twee maal veertig dagen gingen voorbij, Maria Lichtmis vieren we 40 dagen na Kerstmis. Met Maria Lichtmis brengen we ons kaarslicht weer naar buiten, om te laten zien dat de dagen weer lengen en om de aarde wakker te schudden. 

De naam Maria Lichtmis is terug te voeren tot het reinigingsoffer dat Maria volgens joods gebruik veertig dagen na de geboorte van Jezus in de tempel bracht. In de kerken werden ter ere hiervan vele kaarsen aangestoken, als beeld van reiniging en zuivering. In andere talen verwijst de naam van dit feest vooral naar die kaarsen: Candlemas, Candeleur, Kyndelmisse. De bedoeling van dit feest in de kerk was net zo rein te worden als Maria. 

Februari is ook het begin van de vastentijd. In de vastentijd reinigen we ons lichaam en onze geest. Ook de natuur reinigt zichzelf in deze periode van het jaar.  Het Latijnse woord februare betekent reiniging. De bomen verliezen hun dode takken, vandaar de naam sprokkelmaand, en de sappen gaan weer omhoog stromen. De bijen vliegen zodra het weer het toe laat uit voor hun reinigingsvlucht om alle vuil van de wintermaanden in de korf van zich af te schudden.

Nu vieren we op 2 februari een christelijk feest, maar vroeger was dit de dag van Vrouw Holle. In het sprookje van Grimm volgen we een vlijtig meisje dat na een val in de put hard aan het werk moet voor Vrouw Holle. Ze moet schoonmaken en het bed zo goed opschudden dat de veren in het rond vliegen als sneeuwvlokken. Nu nog wordt soms in Duitsland gezegd als het sneeuwt: “Frau Holle macht ihr Bett.” Zo komt wat het meisje eerst voor zichzelf doet uiteindelijk ook de hele mensheid ten goede.

Root children ~ Bijdehansje

Vanuit de antroposofie en de vrijescholen hebben we met de Maria Lichtmisviering nog een ander belangrijk doel: het wakker maken van de aarde. Het is tijd om Moeder Aarde en de wortelkindertjes aan het werk te zetten. Diep onder de grond gaan zij poetsen en verven en maken zich klaar om in de lente in schone frisse kleuren de kopjes boven de grond te steken.

Samenvattend kunnen we zeggend dat het Maria Lichtmis feest echt een kanteling kenmerkt in het jaar. Hoewel Pasen het echte lentefeest is, heeft Maria Lichtmis alles in zich om ons wakker te maken voor die komende lente. Enerzijds gaat het om de afsluiting van de lichtjesperiode vanaf Sint Maarten, en anderzijds om de start van de reiniging van onszelf en moeder aarde om fris en schoon aan het nieuwe jaar te beginnen.

 

Lidwien van Geffen

 

Moeder aarde krijgt het licht terug

 

We droegen alle kaarsjes

tot in het mulle zand.

In kleine aarde-kuiltjes

werden ze opgebrand.

Dag vlam, dag vlam en dankjewel,

dat je het licht bewaarde.

Weldra komt weer zonneschijn,

doof nu maar in de aarde.

Tot ziens in de Sint Maartenstijd.

Dat is nog wel heel ver,

maar kom jij dan, in mijn knol,

weer stralen als een ster?

 

Uit: Van winterkrans tot zomerdans

Lidwien van Geffen

Christofoor € 14,95

ISBN 978906238823

 

 

 

Bronnen:

Leven met het jaar ~ Christiane Kutik

Schipper mag ik overvaren ~ Juul van der Stok

Jaarfeesten ~ Fred Tak

Het Zonnejaar

Februari ~ De Goede Herder

Koning David componeerde de prachtige 23e Psalm, die tot de kostbaarste teksten van het Oude Testament voor christenen behoort, aangezien hierin al wezenlijke dingen worden gezegd over het toekomstige werk van Christus.

  

1 De Heer is mijn herder

het ontbreekt mij aan niets.

 

2 Hij laat mij rusten in groene weiden

en voert mij naar vredig water,

3 hij geeft mij nieuwe kracht

en leidt mij langs veilige paden

tot eer van zijn naam.

 

4 Al gaat mijn weg 

door een donker dal,

ik vrees geen gevaar,

want u bent bij mij,

uw stok en uw staf,

zij geven mij moed.

 

 5 U nodigt mij aan tafel

voor het oog van de vijand,

u zalft mijn hoofd met olie,

mijn beker loopt over.

6 Geluk en genade volgen mij

alle dagen van mijn leven,

ik keer terug in het huis van de Heer

tot in lengte van dagen.

Psalm 23 van David

 

 

In het evangelie van Johannes spreekt Christus over zichzelf en maakt hij gebruik van het  beeld van de goede herder.

 

Ik ben de Goede Herder. De goede herder geeft zijn leven voor de schapen. De loonknecht, die geen herder is, voor wie het niet zijn eigen schapen zijn, ziet de wolf aankomen, laat de schapen in de steek en slaat op de vlucht; en de wolf grijpt ze en jaagt de kudde uit elkaar. Hij is alleen een loonknecht en bekommert zich niet om de schapen. Ik ben de goede herder en ik ken de mijne en de mijne kennen mij, zoals de Vader mij kent en ik de Vader ken; en ik geef mijn leven voor de schapen.

Johannes 10: 11-15

 

 

Deze uitspraak van Christus is een van de zeven 'Ik-ben' woorden uit het evangelie van Johannes. Om zichzelf te karakteriseren gebruikt hij zeven verschillende vergelijkingen: 

 

Ik Ben het Brood dat Leven geeft (Johannes 6: 35-48)

Ik Ben het Licht van de Wereld (Johannes 8: 12)

Ik Ben de Deur (Johannes 10: 9-10)

Ik Ben de Goede Herder (Johannes 10: 11-15)

Ik Ben de Opstanding en het Leven (Johannes 11: 26-27)

Ik Ben de Weg en de Waarheid en het Leven (Johannes 14: 6)

Ik Ben de Ware Wijnstok (Johannes 15: 1-12)

Het middelste, vierde woord is dat van de Herder. Als een goede herder staat de goddelijke Ik mensen bij, beschermt en bewaakt ze, en omarmt ze met zijn liefde. Volwassenen kunnen dit in hun gedachten en hart opnemen. Voor kinderen wordt het verhaal verteld om een beeld te worden dat werkzaam is in de ziel. Bovenstaand beeld kan u daarbij helpen. 

Op het beeld van Gabriela de Carvalho stapt de goede herder moedig op de wolf af, zich daarbij beschermend opstellend tussen de wolf en het moederschaap met lammetje. De wolf is al verslagen door deze houding, hij keert zich van de herder af en zal zich omdraaien en wegrennen. De herder heeft hem niet met zijn staf geslagen, maar hem krachtig terug gewezen. De staf, van oudsher ook een teken van het Ik, staat tussen de schapen en de wolf. Het is aan hem om te beslissen waar het kwaad thuishoort. "Uw stok en uw staf, zij geven mij moed" is te lezen in bovenstaande Psalm. 

De kudde schapen in de achtergrond is op verschillende manieren bij het voorval betrokken. Sommige dieren merken de wolf op en zoeken snel bescherming in de stal. Anderen staan vol vertrouwen onder de bescherming van de herder en weer anderen zijn onaangedaan en liggen rustig op de avondweide. De maansikkel en sterren zijn te zien aan de avondhemel. 

Vrij vertaald naar "Bildmappe für Kinder" van Brigitte Barz en Gabriela de Carvalho.